Η συντήρηση απολιθωμάτων ,  είναι μία διαδικασία που σε ταξιδεύει στον χρόνο, σε κάνει να φαντάζεσαι το πώς μπορεί να ήταν ο κόσμος πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια.

Συντηρώντας ένα απολίθωμα, δίνεις μεγαλύτερη διάρκεια ζωής σε αυτό,  με αποτέλεσμα να προσφέρεις την ευκαιρία και σε άλλους ανθρώπους να φανταστούν ή και να κατανοήσουν το πως ήταν ο κόσμος , τα φυτά και τα ζώα . Παρατηρώντας τις φθορές που έχει ένα απολίθωμα, σου δίνει μια εικόνα,  το πώς μπορεί να έγινε η απολίθωση. Μέσα από την διαδικασία της συντήρησης ταξιδεύεις στο παρελθόν, σε δάση με τεράστια δέντρα, ζώα που μπορεί να μην γνωρίζουμε την ύπαρξη τους , και ένα ιδιαίτερο παρελθόν με ποτάμια και λίμνες που δεν υπάρχουν πλέον.

Κωνσταντίνος Βελούτσος - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Συμμετέχοντας ως μέλος της ομάδας συντήρησης είχα την τύχη να εκπαιδευτώ πάνω σε ένα εμβληματικό κορμό, στο ομορφότερο σημείο του δικτύου των υπαίθριων  απολιθωματοφόρων θέσεων κατά μήκος του νέου οδικού άξονα.

Στην θέση φυλάκιο λοιπόν, σταδιακά αφαιρούσαμε τμήματα του υλικού που κάλυπτε τους απολιθωμένους κορμούς, αποκαλύπτοντας μια πρασινωπή στιλπνή επιφάνεια που θύμιζε αχάτη .

Σε διάφορα σημεία  της επιφάνειας  του κορμού κάτω από αρκετές στρώσεις λάσπης και μετά από επίμονη εργασία εμφανίσαμε ένα θαμπό και άμορφο στρώμα χαλαζία, που θα ζήλευε κάθε κριτικός τέχνης.

Κωνσταντέλου Δέσποινα - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Tα συναισθήματα που μου δημιουργούνται, κατά τη διαδικασία της συντήρησης είναι κάτι μοναδικό. Νιώθεις δέος ,  καθώς κρατάς στα χέρια σου ένα κομμάτι του παρελθόντος  , που, εσύ , είσαι υπεύθυνος  <<ν’αναγεννήσεις>>  και να επαναφέρεις στο παρόν δίνοντας την ευκαιρία στους ανθρώπους να το θαυμάσουν .
Είναι συγκινητικό να ξέρεις , ότι μέσω του κάθε απολιθώματος , βρίσκεις ένα κομμάτι της  ταυτότητας του τόπου μας  , όπως αυτός  ήταν εκατομμύρια χρόνια πριν. Κάθε νέο εύρημα , φωτίζοντας , ένα αθέατο σύμπαν , σε προκαλεί να φανταστείς  την προηγούμενη μορφή του .Το μόνο σίγουρο είναι ότι κατακλύζεσαι από πολλά συναισθήματα  , καθώς σε διακατέχει , το αίσθημα , της ευθύνης για τους  θησαυρούς του παρελθόντος.

Ευθύμιος Κουκούλας - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών αποκαλύφθηκε, κοντά στις ρίζες του απολιθωμένου κορμού 5, κατακείμενος απολιθωμένος κορμός μήκος 6m , πιθανότατα κυπαρισσιού, με εντυπωσιακή διατήρηση της εξωτερικής επιφάνειας του κορμού και των μορφολογικών γνωρισμάτων της δομής του ξύλου. Χαρακτηριστικές είναι οι απολήξεις στην επιφάνεια του κορμού ,από όπου ξεκινούσαν τα κλαδιά του δέντρου.

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Έργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου.  Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας από τη βάση έως την κορυφή του κορμού, συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού . Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Πραγματοποιήθηκε , συμπλήρωση ρωγμών με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση  . Πραγματοποιήθηκε επίσης αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που έγιναν οι συμπληρώσεις .

Εργαζόμενος στην συντήρηση απολιθωμάτων , η πρώτη μου σκέψη μου είναι ότι έχω μπροστά μου,  ένα κομμάτι που δημιουργήθηκε πριν πολλά εκατομμύρια χρόνια, αλλά δεν εξαφανίστηκε . Προσπαθώ λοιπόν , να το αναδείξω και να το ξανακάνω ορατό .  Αισθάνομαι δέος και θαυμασμό , αλλά συγχρόνως, ευθύνη ,διότι από την δουλεία μου,  μετέπειτα οι ανασκαφείς γεωλόγοι , θα βγάλουν συμπεράσματα και θα αντλήσουν πληροφορίες για τα ζώα που έζησαν στο παρελθόν  . Αισθάνομαι τυχερός , που εργάζομαι  , σε έναν κόσμο διαφορετικά ακίνητο αλλά και τόσο ζωντανό.

Ιωάννης Καρακωνσταντής - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Σαν αγγίξεις ένα πέτρωμα γνωρίζοντας ότι ανήκει στο μακρινό παρελθόν, αφήνεις τον εαυτό σου να ταξιδεύσει και να φύγει πίσω, σ’ άλλες εποχές και σ’ άλλους αιώνες. Κρατάς στα χέρια σου κάτι που ανήκει σε ένα άλλο κομμάτι της ιστορίας και γίνεσαι κι εσύ μέρος μιας άλλης εποχής την οποία δεν έζησες. Σαν πιάσεις το καλέμι και το σφυρί για να σμιλέψεις την ξύλινη πέτρα, νιώθεις σαν να γλύφεις το χρόνο και να ενώνεις το παρελθόν με το παρόν. Αναδεικνύεις το παρελθόν και μετουσιώνεις το χρόνο φτάνοντας κι εσύ πίσω στους αιώνες της Δημιουργίας.

Ένα πράγμα συλλογιέσαι σαν χαϊδεύεις και επεξεργάζεσαι τούτα τ’ απομεινάρια της ιστορίας του κόσμου∙ άραγε ποιον αιώνα της κατασκευής του σύμπαντος καλύπτουν, άραγε σε ποια μέρα της Δημιουργίας ανήκουν τούτα τα πρωτογεννήματα;

Όσο τα σκαλίζεις, τόσο σου έρχεται στο νου μια λέξη: «Γεννηθήτω». Κι όσο αφαιρείς το χρόνο που έχει κατακαθίσει σαν το χώμα πάνω σε αυτά, τόσο φτάνεις όλο και πιο πίσω, ώσπου συλλογάσαι αυτό το: «καὶ ἐξήνεγκεν ἡ γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ᾿ ὁμοιότητα, καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ γένος ἐπὶ τῆς γῆς» (Γεν. 1,12).

Κι όταν πια αφήσεις τα σύνεργα, ξυπνάς απ’ αυτό το ταξίδι, διαπιστώνεις το δημιουργικό σου αξίωμα. Σκέφτεσαι ότι έφυγες πίσω στο χρόνο και μετείχες στους αιώνες της Δημιουργίας.

Ταξίδι είναι η συντήρηση. Ταξίδι που σε ταξιδεύει στο χρόνο δίχως να το καταλάβεις!

Καρύδης Νικόλαος - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Ιστάμενος απολιθωμένος κορμός κωνοφόρου δέντρουTaxodioxylon Gypsaceum . Αποτελεί προγονική μορφή της σημερινής σεκόιας με άριστη διατήρηση μορφολογικών χαρακτηριστικών του ξύλου , όπως η εξωτερική επιφάνεια του κορμού , και η εσωτερική δομή . Έχει διατηρηθεί το κατώτερο τμήμα του κορμού , στη βάση του οποίου διακρίνεται και το ριζικό σύστημα . Το ύψος του κορμού είναι 2,90 m και η περίμετρος του 6,70m

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Έργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου.  Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε  μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας  από τη βάση έως την κορυφή  του κορμού,  συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων. Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων  κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια  η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Πραγματοποιήθηκε , συμπλήρωση ρωγμών  με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά  του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού καθώς και τις βιολογικές επικαθίσεις και τη βλάστηση . Πραγματοποιήθηκε  επίσης αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που έγιναν οι συμπληρώσεις . Τέλος επαλείφθηκε όλη τη επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστέρα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Οι πρώτες σκέψεις που έρχονται στο μυαλό μου όταν αποκαλύπτουμε μέσα από την ηφαιστειακή στάχτη έναν απολιθωμένο κορμό, είναι πως κάποτε πριν 20 εκ. χρόνια ήταν ένας ζωντανός οργανισμός. Βλέπω τους κορμούς στην αρχική τους θέση και φαντάζομαι το τοπίο καταπράσινο και τροπικό, σε αντίθεση με το άγριο και τραχύ ανάγλυφο που αντικρίζει ο επισκέπτης σήμερα. Είναι εντυπωσιακό να αντικρίζεις από κοντά το ανάγλυφο ενός κορμού και τους αυξητικούς δακτυλίους που θα σου δώσουν την ηλικία του δέντρου, την στιγμή που καλύφθηκε με τα υλικά του ηφαιστείου. Επίσης έχει ενδιαφέρον να συγκρίνεις σημερινά φύλλα με  τα αποτυπώματα των φύλλων εκείνης της εποχής.

Ζαμπαράς Σπύρος - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Κατά την διάρκεια μιας επέμβασης συντήρησης πάνω  σε ένα τμήμα απολιθωμένου κορμού ή κλαδίσκου , στην ύπαιθρο ή κάτω από το μεγεθυντικό φακό , μένω έκπληκτη με  την πολυχρωμία των απολιθωμάτων  , αλλά το πώς ένας κορμός ή ένα τόσο ευαίσθητο κλαδί κατάφερε να διατηρηθεί μετά από ένα τόσο βίαιο γεγονός , ανέπαφο εδώ και 20.000.000 χρονιά .

 Γανταδέλου Μαρία, Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Μόνο  δέος , μπορείς να νοιώσεις , μπροστά στα δικά μας ελάχιστα χρόνια και τα εκατομμύρια της φύσης. Δέος για το πώς η φύση , φύλαξε στην αγκαλιά της m τόσους θησαυρούς και τώρα μας αφήνει να τους αποκαλύψουμε. Η φύση θέλει να μας διδάξει ότι αναγεννιέται μέσα από τις καταστροφές μεγάλες και μικρές. Ένα δέντρο που μας προσφέρει τους καρπούς του ,  γίνεται έργο τέχνης , σμιλεμένο από έναν και μόνο καλλιτέχνη.

Πασλή Ελευθερία, Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Ριζικός κόμβος ιστάμενου απολιθωμένου κορμού κωνοφόρου δέντρου , που έχει διαβρωθεί σημαντικά από την έκθεση στις ατμοσφαιρικές συνθήκες . Διακρίνεται το ριζικό σύστημα γεγονός που πιστοποιεί ότι το δέντρο απολιθώθηκε στη φυσική του θέση .  Έχει ύψος 95 cm  , περίμετρο 1,80 m .

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Εργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου.  Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε  μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας  από τη βάση έως την κορυφή  του κορμού,  συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων. Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων  κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια  η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Πραγματοποιήθηκε , επίσης συμπλήρωση ρωγμών  με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά  του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού καθώς και τις βιολογικές επικαθίσεις και τη βλάστηση . Πραγματοποιήθηκε  επίσης αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις . Τέλος επαλείφθηκε όλη τη επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστέρα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του .

Kατώτερο τμήμα απολιθωμένου κορμού και ο ριζικός κόμβος ιστάμενου πλατύφυλλου δέντρου. Το σπάνιο απολιθωμένο φυτό έχει έντονους χρωματισμούς που οφείλονται σε οξείδια διάφορων μεταλλικών στοιχείων (σιδήρου Fe, χαλκού Cu, μαγγανίου Mn, κλπ.) και τα οποία περιέχονταν σε μικροποσότητες στο υδροθερμικό διάλυμα που εμπότισε το ξύλο όταν σκεπάστηκε από πυροκλαστικά υλικά και προκάλεσε την απολίθωση των δέντρων. Στο εσωτερικό του κορμού εμφανίζονται χαρακτηριστικοί αυξητικοί δακτύλιοι μεγάλου πάχους, ενδεικτικοί της γρήγορης ανάπτυξης του κορμού. Το τμήμα του ριζικού συστήματος του δέντρου που διακρίνεται, συνεχίζει κάτω από τα ηφαιστειακά υλικά που τον περιβάλουν και δεν έχει αποκαλυφθεί για λόγους προστασίας. Το ύψος του τμήματος του κορμού, που έχει αποκαλυφθεί, είναι 85cm και η περίμετρος του 3,20m.

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Εργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου.  Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε  μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας  από τη βάση έως την κορυφή  του κορμού,  συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων. Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων  κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια  η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών . Πραγματοποιήθηκε , επίσης συμπλήρωση ρωγμών  με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά  του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού . Πραγματοποιήθηκε  επίσης αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις . Τέλος επαλείφθηκε όλη τη επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστέρα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του. 

Ακόμα και μετά από τόσα χρόνια εργασίας στις ανασκαφές και τα εργαστήρια  συντήρησης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας απολιθωμένου δάσους Λέσβου ένοιωσα πως τίποτα δεν με είχε προετοιμάσει για την αποκάλυψη της θέσεως του συμπλέγματος των 250 και πλέον κορμών και κλαδίσκων που βρέθηκαν  τον περασμένο χρόνο κατά μήκος του δρόμου Καλλονής Σιγρίου.  Μοναδικό αποτέλεσμα μιας φυσικοχημικής διαδικασίας που πραγματοποιήθηκε πριν σε 20 εκατομμύρια χρόνια. Αισθάνομαι μόνο χαρά και ευγνωμοσύνη που έρχομαι καθημερινά σε επαφή με αυτό το υπαίθριο  μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Σκενδέρογλου Δημήτρης - Τεχνικός Συντήρησης απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Ιστάμενος απολιθωμένος κορμός, αντιπρόσωπος του είδους Πεύκη η παράδοξη (Pinoxylon paradoxum) , που αποτελεί προγονική μορφή κωνοφόρου δέντρου με χαρακτηριστικά γνωρίσματα ελάτης και πεύκης. Χαρακτηρίζεται από πολύ καλή διατήρηση των μορφολογικών γνωρισμάτων του ξύλου και φέρει μεγάλους ευδιάκριτους αυξητικούς δακτυλίους (ύψος 1,70m, περίμετρος 3,90m). Τμήμα του κορμού έχει αποσπασθεί με αποτέλεσμα να διακρίνεται η εσωτερική δομή του κορμού . Παρατηρούνται επίσης τέσσερις κλάδοι και το ριζικό σύστημα του δέντρου .

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Εργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου.  Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε  μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας  από τη βάση έως την κορυφή  του κορμού,  συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων. Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων  κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια  η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Πραγματοποιήθηκε , επίσης συμπλήρωση ρωγμών  με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά  του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού καθώς και τις βιολογικές επικαθίσεις και τη βλάστηση . Πραγματοποιήθηκε  επίσης αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις . Τέλος επαλείφθηκε όλη τη επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστέρα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του

Η συντήρηση των φυτικών απολιθωμάτων είναι πραγματικά κάτι το μοναδικό. Κάθε φυτικό απολίθωμα είτε είναι ένα αποτύπωμα φύλλου, είτε ένας γιγάντιος κορμός σεκόιας εφτά μέτρων ύψους, σου προκαλούν τόσο δέος και θαυμασμό. Αυτή η αίσθηση ότι στα χέρια σου κρατάς, αγγίζεις ένα μέρος της ιστορίας που υπήρχε πριν από τόσα εκατομμύρια χρόνια είναι πραγματικά συγκλονιστικό από μόνο του. Αυτό που νιώθω κάθε φορά που συντηρώ είναι χαρά και πραγματική θέληση να δώσω μέσα απ’ τη δουλειά μου όλη μου την αγάπη για να αποκτήσουν ξανά την χαμένη από φθορές ομορφιά τους για να μπορούν να μελετηθούν και να δοθούν ως θησαυρός στην ανθρωπότητα.

Ελένη Κουνιαρέλλη, Συντηρήτρια απολιθωμάτων
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Προγονική μορφή σεκοιας (taxodioxylon gypsaceum ). Ιστάμενος απολιθωμένος κορμός με καλά διατηρημένα τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του ξύλου , όπως η εξωτερική επιφάνεια του κορμού και οι αυξητικοί δακτύλιοι . Εντυπωσιακές είναι οι εναλλαγές των χρωματικών αποχρώσεων (λευκό – καφέ - κόκκινων) , που παρουσιάζει . Το ύψος του κορμού είναι 2,52 m και η περίμετρος 3,75 m .

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Εργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου. Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε  μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας  από τη βάση έως την κορυφή  του κορμού,  συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων. Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων  κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια  η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Πραγματοποιήθηκε , επίσης συμπλήρωση ρωγμών  με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά  του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού καθώς και τις βιολογικές επικαθίσεις και τη βλάστηση . Πραγματοποιήθηκε  επίσης αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις . Τέλος επαλείφθηκε όλη τη επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστέρα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του. 

Μεγάλος ιστάμενος απολιθωμένος κορμός κωνοφόρου δέντρου , που πιθανότατα ανήκει στην οικογένεια Ταξοδιειδες και αποτελεί προγονική μορφή Σεκόιας .Η ανασκαφική τομή έχει αποκαλύψει τμήμα του κορμού και το ανώτερο τμήμα του ριζικού συστήματος. Το ύψος του είναι 3,10 m και περίμετρος του 5,30 m

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Έργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου. Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας από τη βάση έως την κορυφή του κορμού, συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων. Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα, εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Στην συνέχεια συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού καθώς και τις βιολογικές επικαθίσεις και τη βλάστηση . Πραγματοποιήθηκε επίσης αισθητική αποκατάσταση, στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις. Τέλος έγινε επάλειψη σε όλη τη επιφάνεια του κορμού με πυριτικό αιθυλεστέρα για την ενίσχυση της δομής - στερέωσης του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Ο χαρακτηριστικότερος ίσως απολιθωμένος κορμός του Πάρκου Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Αποτελεί μια προγονική μορφή σεκόιας (Taxodioxylon gypsaceum ). Θεωρείται σύμβολο του πάρκου. Αποκαλύφτηκε από φυσική διάβρωση των ηφαιστειακών πετρωμάτων. Ο κορμός, χαρακτηρίζεται από άριστη διατήρηση της εξωτερικής επιφάνεια ς του κορμού και της εσωτερικής δομής του δέντρου. Χαρακτηριστική είναι η εξωτερική εμφάνιση του κορμού , που δίνει την εικόνα ενός σημερινού γέρικου δέντρου. Το ύψος είναι 4,50 m και η περίμετρος του 3,70 m. Ανήκει στην οικογένεια των Ταξοδιειδων και αποτελεί μια πρόδρομη μορφή του συγχρόνου δέντρου σεκόιας .

Λόγω της πολύχρονης έκθεσης του απολιθώματος στη φυσική διάβρωση διαπιστώθηκε ότι ήταν απαραίτητη η συντήρηση του. Η επέμβαση έγινε στα πλαίσια του Έργου «Συντήρηση και ανάδειξη απολιθωμένου δάσους Λέσβου – περιοχή Κύρια Απολιθωμένη» με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Β. Αιγαίου. Για τις ανάγκες της συντήρησης τοποθετήθηκε σιδερένια σκαλωσιά ύψους 5 μέτρων. Η συντήρηση του κορμού περιλάμβανε μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας από τη βάση έως την κορυφή του κορμού, συνεχίστηκε με τη διαδικασία του υγρού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων.

Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής προς συγκόλληση και στη συνέχεια η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών , με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού προς το απολίθωμα , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος .

Πραγματοποιήθηκε, επίσης συμπλήρωση ρωγμών με χρήση τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές στο άνω τμήμα και περιμετρικά του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από θραύση λόγω του παγετού καθώς και τις βιολογικές επικαθίσεις και τη βλάστηση. Στην συνέχεια ακολούθησε η αισθητική αποκατάσταση, στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις. Τέλος επαλείφθηκε όλη τη επιφάνεια του κορμού με πυριτικό αιθυλεστέρα για την ενίσχυση της δομής - στερέωσης του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Αρκετές φορές, κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης σε ένα απολιθωμένο τμήμα, είναι εύκολο να σε συνεπάρει η ευκρίνεια με την οποία έχουν απολιθωθεί τα διάφορα χαρακτηριστικά του κορμού. Οι ρόζοι, οι κλαδίσκοι , οι αυξητικοί δακτύλιοι έχουν διατηρηθεί με απόλυτη πιστότητα, που πραγματικά θα μπεις στον πειρασμό να αναρωτηθείς ¨είναι ξύλο ή πέτρα¨.

Θεωρώ πως είναι μεγάλο προνόμια και ευθύνη να συνεισφέρω στην διατήρηση αυτής της ιδιαίτερης κληρονομιάς.

Γραμμενόπουλος Νικόλαος Συντηρητής
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Κορμός κωνοφόρου δέντρου , που έχει σπάσει σε 2 τμήματα , το κατώτερο τμήμα του παραμένει ιστάμενο , ενώ το ανώτερο τμήμα έχει σπάσει και βρίσκεται διπλά κατακείμενο , στον ιστάμενο τμήμα  . Ο κατακείμενος κορμός  έχει μήκος   4,50 m  και διάμετρο 0,50 m  και ο ιστάμενος κορμός  έχει διαστάσεις 1,10 μ ύψος και 1 m περίμετρο  . Ο απολιθωμένος κορμός παρουσίασε πρόβλημα ρηγμάτωσης και απόσπασης τμημάτων σε διαφορά τμήματα της απολιθωμένης επιφάνειας του  όπως και της βάσης του . Κατά τις εργασίες ανασκαφής ανακαλύφτηκε όλο το τμήμα του κατακειμένου κορμού .

Μετά το μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας της βάσης – απολιθωμένου κατακείμενου κορμού  όπως και όλων των αποσπασμένων τμημάτων  που βρέθηκαν περιμετρικά  Έγινε υγρός καθαρισμός σε όλη την επιφάνεια ,  όπως και σε ρωγμές ,  για την πλήρη απομάκρυνση αργιλικών εναποθέσεων . Ακολουθήσε  η συγκόλληση των αποσπασμένων κομματιών με χρήση εποξικής κόλλας και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατό προς το απολίθωμα  , εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές σε διάφορα  του απολιθωμένου κορμού , με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από της μελλοντικές βιολογικές επικαθίσεις . Ακολουθήσε αισθητική αποκατάσταση , στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις . Τέλος έγινε επάληψη σε όλη η επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστερα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Γιγάντειος κατακειμενος απολιθωμένος κορμός κωνοφόρου δέντρου που αποτελεί προγονική μορφή σεκόιας . Χαρακτηρίζεται από αρίστη διατήρηση της εξωτερικής επιφάνειας του κορμού και των μορφολογικών γνωρίσματων του ξύλου .Το μήκος του κορμού είναι 20 μετρά  .

Δίπλα του βρίσκεται ιστάμενος κορμός δέντρου που ανήκει στην οικογένεια των πρωτοπευκιδων , είναι δηλαδή προγονική μορφή συγχρόνου πεύκου  . Το ύψος του κορμού είναι 1.30 και η περίμετρος του 1,90 m .

Μετά το μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας  από άκρο σε άκρο του κορμού  , άρχισε η διαδικασία του υγρού καθαρισμού και χημικού καθαρισμού για την απομάκρυνση των βιολογικών επικαθίσεων . Ακολούθησε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων  κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής μεταξύ των αποσπασμένων τμημάτων προς συγκόλληση και στη συνέχεια  η συγκόλληση , των αποσπασμένων κομματιών, με χρήση εποξικής κολλάς και εγχρώμου τσιμεντοκονιάματος συμβατό προς το απολίθωμα, εξαλείφοντας έτσι μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος  και διατήρηση όλων των αποσπασμένων τμημάτων στην αρχική τους θέση . Πραγματοποιήθηκε , επίσης συμπλήρωση ρωγμών  με χρήση έγχρωμου τσιμεντοκονιάματος . Συμπληρώθηκαν πολυάριθμες ρωγμές περιμετρικά  του απολιθωμένου κορμού, με σκοπό την μηχανική του ενίσχυση και προστασία από της μελλοντικές βιολογικές επικαθίσεις και βλάστηση . Τέλος πραγματοποιήθηκε , αισθητική αποκατάσταση ,στα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι συμπληρώσεις . Έγινε επάληψη σε όλη τη επιφάνεια του κορμού  με πυριτικό αιθυλεστερα  για την ενίσχυση της δομής  - στερέωσης  του υλικού και για την αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Οι εργασίες ανάδειξης και συντήρησης των απολιθωματοφόρων θέσεων στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη θέση «Μπαλή Αλώνια», αποκαλύπτει και νέα απολιθώματα, όπως ο ιστάμενος απολιθωμένος κορμός κωνοφόρου δένδρου Νο 65.

Πρώτη εργασία για την αποκάλυψη του απολιθώματος από τα ηφαιστειακά πετρώματα που τον σκέπασαν πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια είναι ο μηχανικός καθαρισμός πραγματοποιείται σε όλη την επιφάνεια του απολιθωμένου κορμού  για την απομάκρυνση της ηφαιστειακής τέφρας και των κόκκων  πυροκλαστικού υλικού. Η εργασία απαιτεί τη χρήση μικροεργαλείων όπως νυστέρι, ξέστρο, βουρτσάκι και λαβίδες. Η διαδικασία αποκάλυψης του απολιθωμένου κορμού Νο 65 απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια, κόπο και προσοχή.

Οι εργασίες συντήρησης και ανάδειξης των απολιθωματοφόρων θέσεων στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη θέση Κύρια Απολιθωμένη, οδήγησαν στην ανασύσταση ενός εντυπωσιακού απολιθωμένου κορμού καρποφόρου δένδρου, τα θραύσματα του οποίου βρέθηκαν κατά τις εργασίες διάνοιξης ενός μονοπατιού, μέσα σε εδαφικό ορίζοντα.

Οι εργασίες περιλάμβαναν την συλλογή των θραυσμάτων, τον καθαρισμό και την ταύτισή τους, ενώ σύντομα εντοπίσθηκε το κατώτερο τμήμα του κορμού σκεπασμένο από τον ίδιο εδαφικό ορίζοντα.

Η ταυτοποίηση των κομματιών που ανήκαν στο συγκεκριμένο κορμό αποκάλυψε τα ακριβή σημεία επαφής μεταξύ των τμημάτων προς συγκόλληση.

Με μεγάλη προσοχή οι συντηρητές του Μουσείου προχώρησαν στη συγκόλληση αποσπασμένων κομματιών πάνω στο κορμό με τη χρήση εποξικής κόλλας και έγχρωμου τσιμεντοκονιάματος συμβατού ως προς το απολίθωμα.

Με την ανασύσταση του κορμού από τα τμήματα που βρέθηκαν στην θέση αυτή, δημιουργήθηκε ένα νέο σημαντικό τεκμήριο της απολιθωμένης χλωρίδας στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη θέση Κύρια Απολιθωμένη.

Τι βλέπουν τα ματιά …

Κατά την διάρκεια αισθητικής αποκατάστασης

Η αισθητική αποκατάσταση διαδέχεται την συμπλήρωση ρωγμών και ο σκοπός της είναι η χρωματική συσχέτιση (πάντα σε διαφορετικό τόνο) των μορφολογικών χαρακτηριστικών του απολιθωμένου κορμού και γίνεται μόνο στην περιοχή-επιφάνεια της παρέμβασης (συμπλήρωση).

Τι νιώθει η καρδιά …

Το συναίσθημα που μου δημιουργεί η διαδικασία της συντήρησης είναι μαγικό, σαν να ανοίγεις μια χρονοκάψουλα μιας άλλης εποχής. Εγώ και το αντικείμενο της συντήρησης είμαστε εκείνη την στιγμή αλληλένδετοι, αλληλεπιδρώντας ο ένας στο άλλο, θέλοντας αυτό που σου δόθηκε από τον χρόνο να το δεις σε κάθε του λεπτομέρεια, να το διασώσεις, και να το μοιραστείς με όλους , με τον ίδιο τρόπο που στο πρόσφερε ο χρόνος απλόχερα.
Μέσα από την λεπτομερή προσέγγιση και την συντήρηση κάθε αντικειμένου, εκείνη την στιγμή, διασώζεις όχι μόνο το υλικό - ύλη το οποίο ακουμπάς, αλλά κρατάς ζωντανές, σημαντικές πληροφορίες, που δίνουν σε εσένα και τις μελλοντικές γενιές πληροφορίες για τη διαδικασία της δημιουργίας του Απολιθωμένου δάσους, το γεγονός της έκρηξης του ηφαίστειου 20.000.000 πριν. Πληροφορίες που συσχετίζονται με την μορφολογία των δέντρων και των κλιματικών συνθηκών εκείνης της εποχής.

Γιάννης Χωραφάς, Συντηρητής
Τεχνική υπηρεσία, Τμήμα Συντήρησης - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου

Ο εμβληματικός απολιθωμένος κορμού Νο 69 στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη θέση «Μπαλή Αλώνια», είναι ο μεγαλύτερος ιστάμενος απολιθωμένος κορμός στον κόσμο.

Το ύψος του είναι 7,02m και η περίμετρος του 8,58m. Αποτελεί το κατώτερο τμήμα του κορμού, το οποίο έχει διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάστάση. Στη βάση του διακρίνεται το ριζικό σύστημα του δέντρου, γεγονός που αποδεικνύει ότι βρίσκεται στην ίδια ακριβώς θέση που ήταν και πριν από 20.000.000 χρόνια.

Η συντήρηση του γιγάντιου απολιθώματος χρειάσθηκε ιδιαίτερη προσπάθεια, κόπο και προσοχή. Για την υλοποίηση των επεμβάσεων συντήρησης σε όλη την επιφάνεια του κορμού απαιτήθηκε η κατασκευή περιμετρικού ικριώματος (σκαλωσιάς)  που περιβάλει τον κορμό και επιτρέπει την εργασία σε κάθε τμήμα του απολιθώματος.

Μετά την ολοκλήρωση του μηχανικού καθαρισμού ακολούθησε η στερέωση τοπικά της επιφάνειας του φλοιού που παρουσιάζει τάσεις αποσάθρωσης και θρυμματισμού με κατάλληλα ενέμματα.

Η συμπλήρωση ρωγμών γίνεται με έγχρωμο τσιμεντοκονίαμα. Αυτό αποτελείται από λευκό τσιμέντο απαλλαγμένο από θειικές προσμίξεις. Η στερέωση της επιφάνειας του κορμού, έγινε με διάλυμα πυριτικού αιθυλεστέρα για την ενίσχυση της δομής του υλικού και ακολούθησε η αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Ενα από τα χαρακτηριστικότερα απολιθώματα  στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη θέση «Μπαλή Αλώνια είναι το κατώτερο τμήμα του ιστάμενου κορμού πρωτοπευκίδας Νο 5 με το ριζικό του σύστημα σε πλήρη ανάπτυξη.

Το κωνοφόρο αυτό δέντρο ανήκει στην οικογένεια των Πρωτοπευκίδων (Pinoxylon paradoxum). Η εξωτερική επιφάνεια, το ριζικό σύστημα και η εσωτερική δομή του ξύλου του κορμού έχουν διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση. Το ύψος του κορμού είναι 1,50m και η περίμετρος του 4,20m. Στο εσωτερικό του κορμού διακρίνονται οι μεγάλοι αυξητικοί δακτύλιοι, που σχηματίζουν περισσότερες από μια ομόκεντρες ομάδες, χαρακτηριστικό γνώρισμα του είδους. Στη βάση του κορμού εντοπίζεται το ριζικό σύστημα του δέντρου σε πλήρη ανάπτυξη, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι αυτόχθονος.

Το ριζικό σύστημα του κορμού αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα αποσάθρωσης και ρωγμάτωσης. Η διαδικασία συντήρησης πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά και να διατηρηθεί το απολίθωμα στην αρχική της μορφή.

Μετά το μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας,  ακολούθησε η η συμπλήρωση ρωγμών με έγχρωμο τσιμεντοκονίαμα. Αυτό αποτελείται από λευκό τσιμέντο απαλλαγμένο από θειικές προσμίξεις. Η στερέωση της επιφάνειας του κορμού, έγινε με διάλυμα πυριτικού αιθυλεστέρα για την ενίσχυση της δομής του υλικού και ακολούθησε η αδιαβροχοποίηση της επιφάνειάς του.

Η διαδικασία συντήρησης του ιστάμενου κορμού πρωτοπευκίδας Νο 28 στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη θέση «Μπαλή Αλώνια», πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη προσπάθεια και προσοχή. Πρόκειται για ιστάμενο απολιθωμένο κορμό κωνοφόρου δέντρου της οικογένειας των Πρωτοπευκίδων, του είδους Πεύκη η παράδοξη (Pinoxylon paradoxum). Έχει ύψος 2,20m και περίμετρο 2,50m. Ο απολιθωμένος κορμός παρουσίασε πρόβλημα ρωγμάτωσης και απόσπασης τμημάτων στο ανώτερο τμήμα του.

Μετά το μηχανικό καθαρισμό της εξωτερικής του επιφάνειας,  πραγματοποιήθηκε η ταυτοποίηση των αποσπασμένων κομματιών προκειμένου να βρεθούν τα ακριβή σημεία επαφής μεταξύ των τμημάτων προς συγκόλληση. Ακολούθησε η συγκόλληση των αποσπασμένων κομματιών στο κορμό με τη χρήση εποξικής κόλλας και έγχρωμου τσιμεντοκονιάματος συμβατό ως προς το απολίθωμα, εξαλείφοντας έτσι τις μηχανικές καταπονήσεις στην επιφάνεια του απολιθώματος.