Ο παράδεισος των άγριων ορχιδέων στο Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου

Το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους φιλοξενεί έναν σπάνιο βιότοπο για τα είδη των πιο σημαντικών ορχιδέων του νησιού μας

Το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στην θέση Μπαλή Αλώνια ή Κύρια Απολιθωμένη, πέρα από τα μοναδικής αξίας απολιθωμένα δένδρα που φιλοξενεί, μας αναδεικνύει την μοναδικότητα του και τις τελευταίες εβδομάδες. Αποτελεί ένα σπάνιο βιότοπο και έναν βοτανικό κήπο σημαντικής βιοποικιλότητας, ένα φυσικό πλούτο με πλήθος ενδημικών ειδών και αξιοθαύμαστης ποικιλότητας  κατά την περίοδο της ανθοφορίας, δημιουργούν μια ιδανική θέση για την παρατήρηση και αναγνώριση της άγριας χλωρίδας στη Δυτική Λέσβο.

Τα στελέχη του  Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, υποδέχτηκαν στο Πάρκο Μπαλή Αλώνια ή Κύρια Απολιθωμένη τον μελετητή της λεσβιακής χλωρίδας, κ Γιάννη Καρατζά, ο οποίος ταυτοποίησε τα διάφορα είδη ορχιδέων, παρατηρώντας όλες τις ορχιδέες που ενδημούν στο πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους και έχουν ξεπροβάλει με τα πανέμορφα άνθη τους, τις τελευταίες εβδομάδες. Αναγνωρίσθηκε ο  μοναδικός πλούτος που μπορεί να αξιοποιηθεί για την προσέλκυση μελετητών αλλά και παρατηρητών φύσης από όλη της Ευρώπη καθώς συνδυάζει πολλά πλεονεκτήματα που επιτρέπουν την ασφαλή πρόσβαση και παρατήρηση των ειδών της άγριας χλωρίδας από τους επισκέπτες του Πάρκου με την εφαρμογή μέτρων αποτροπής της βόσκησης  και της ποδοπάτησης των ενδημικών και σπάνιων φυτών στην έκταση του Πάρκου,  με την ταυτόχρονη διεξαγωγή μέτρων προστασίας κατά την διάρκεια παρακολούθησης των πληθυσμών των φυτών ώστε να διασφαλισθεί η υγεία και η βιωσιμότητα του σπάνιου αυτού οικότοπου.

Διαπιστώθηκε ότι το Πάρκο Απολιθωμένου Δάσους, εκτός από τις 100 και πλέον θέσεις γιγάντιων ιστάμενων απολιθωμένων κορμών σεκόιας και πευκίδων ηλικίας 18 εκατομμυρίων ετών, που συγκροτούν ένα ανεπανάληπτο μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος, αποτελεί και εξαιρετικό οικότοπο για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας, με παραπάνω από 70 διαφορετικά είδη φυτών.  

Η περίφραξη του Πάρκου που τοποθετήθηκε πριν από 27 χρόνια διαχωρίζοντας την προστατευόμενη περιοχή από τους γύρω βοσκότοπους, προστατεύει την άγρια χλωρίδα και ειδικότερα τον μεγαλύτερο και σημαντικότερο οικότοπο της ορχιδέας Ophrys argolica ssp. lesbis, που αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα είδη ορχεοειδών της Λέσβου και μέχρι πριν λίγο, θεωρείτο ενδημικό του νησιού.  Πάντως στις άλλες περιοχές που βρέθηκε, η παρουσία της είναι πενιχρή και περιορίζεται σε μικρό αριθμό φυτών.

Οι ορχιδέες του Πάρκου

Όπως επισημαίνει ο Γιάννης Καρατζάς, μελετητής των ορχεοειδών στη Λέσβο, από την πρόσφατη επίσκεψη του στο Πάρκο : 

Στο Πάρκο συναντώνται επίσης και άλλα είδη όπως αρκετά φυτά της Ophrys tenthredinifera ssp. vilosa και μερικά της Ophrys mammosa. Πρώιμη σχετικά άνθιση παρουσιάζει το είδος Anacamptis papilionacea ssp. aegaea. Για πρώτη φορά φέτος εντοπίσαμε και την Ophrys umbilicata ssp bucephala,  Η Anacamptis collina, είναι μια ορχιδέα με συχνή παρουσία στη Λέσβο, που ευδοκιμεί σε αρκετές περιοχές του νησιού. Στο Πάρκο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει όλη την ποικιλομορφία του είδους ταυτόχρονα, σε ικανούς πληθυσμούς.

Από το είδος Anacamptis collina, στο Πάρκο, κυριαρχούν τα φυτά με το λευκό χείλος (συχνά στη βιβλιογραφία αποκαλείται η παραλλαγή αυτή: Anacamptis collina var. leucoglossa – λευκό χείλος, μοβ-καφέ-πράσινο περιάνθιο). Έτσι λοιπόν, έχουμε στο Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, μια εντυπωσιακά ανάμεικτη παρουσία του ονομαστικού είδους.

Στο Πάρκο συναντώνται και αρκετά είδη, Serapias όπως: Serapias vomeracea και Serapias orientalis αυτή μάλιστα με δυο υποείδη: την Serapias orientalis ssp. carica και τη Serapias orientalis ssp. sennii ,  με πολλές υβριδικές μορφές αφού τα φυτά, έχουν κοινό χώρο και χρόνο άνθισης. H Serapias orientalis ssp.carica, είναι ορχιδέα που χαρακτηρίζεται από πυκνή ταξιανθία, και φαίνεται να είναι κυρίαρχη ανάμεσα στα δύο υποείδη.

Τον κύκλο άνθισης των ορχιδέων στο Πάρκο, κλείνει η Anacamptis sancta που είναι η χαρακτηριστική ορχιδέα των περισσότερων νησιών του Αιγαίου.

Οι παρατηρήσεις έγιναν στο ανώτερο τμήμα του Πάρκου και πλησίον των μονοπατιών στις μη φρυγανικές περιοχές, όπου μπορούν και ευδοκιμούν τα ποώδη είδη. Η ανθοφορία αυτών των φυτών αρχίζει το Φεβρουάριο στη Λέσβο και συνεχίζεται μέχρι το Μάιο-Ιούνιο. Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται η ανθοφορία και για άλλα είδη ορχεοειδών στο Πάρκο.

Η ανάδειξη της ιδιαίτερης αξίας του βιοτόπου του Πάρκου Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου, μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και εκπαίδευσης φοιτητών, όπως και ιδανικό χώρο κατά την περίοδο της Άνοιξης για τις δράσεις παρατήρησης της φύσης, της χλωρίδας και της ορνιθοπανίδας. Μπορεί ταυτόχρονα να αποτελέσει πόλο έλξης και των φίλων των ορχεοειδών που επισκέπτονται το νησί μας.

Η Λέσβος παραμένει ένας τόπος ξεχωριστός που χαρακτηρίζεται από το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον και την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και παράδοση.

Οι προσπάθειες για την προστασία και ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς της Λέσβου που έχει ανακηρυχθεί Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO συνεχίζονται!

Ευχαριστούμε θερμά του Γιάννη Καρατζά για το φωτογραφικό υλικό.