Παγκόσμια Ημέρα Γεωποικιλότητας - 6 Οκτωβρίου | Ένταξη του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου και της καλδέρας της Σαντορίνης στα 100 Παγκόσμια Μνημεία της Γεωλογικής Κληρονομιάς

Η Διεθνής Ένωση Γεωλογικών Επιστημών σε συνεργασία με την UNESCO  ανέλαβε την πρωτοβουλία διαμόρφωσης καταλόγου με τις κορυφαίες περιοχές γεωλογικού ενδιαφέροντος παγκοσμίως. Στο πλαίσιο αυτό η Διεθνής Επιτροπή Γεωλογικής Κληρονομιάς (ΙUGS-IGC) ανέλαβε την υλοποίηση ενός Διεθνούς Προγράμματος με σκοπό την καταγραφή και αξιολόγησης με σκοπό τη ανάδειξη των πρώτων 100 Μνημείων Γεωλογικής Κληρονομιάς.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, ως Μνημείο Γεωλογικής Κληρονομιάς (IUGS Geological Heritage Site) ορίζεται μία περιοχή που φέρει γεωλογικά στοιχεία ή/και γεωλογικές διεργασίες διεθνούς επιστημονικής εμβέλειας, που χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς και/ή έχει συνεισφέρει καθοριστικά στην ανάπτυξη των Γεωεπιστημών στο πέρασμα του χρόνου.

Είναι ιδιαίτερα τιμητικό για τη χώρα μας το γεγονός  ότι μεταξύ των θέσεων που αξιολογήθηκαν από την Διεθνή Επιτροπή, στα πρώτα 100 Μνημεία Γεωλογικής Κληρονομιάς περιλαμβάνονται δύο θέσεις από την Ελλάδα: το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου και η ηφαιστειακή καλδέρα της Σαντορίνης.

Α) Το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου αποτελεί διατηρητέο μνημείο της Φύσης. Ο φάκελος υποψηφιότητας υποβλήθηκε από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και προετοιμάστηκε από επιστημονική ομάδα από τους Καθηγητή Ν. Ζούρο (Πανεπιστήμιο Αιγαίου),  Καθηγητή Ν. Σουλακέλλη (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Δρ. Η. Βαλιάκο και Κ. Μπεντάνα.

Β) Η καλδέρα της Σαντορίνης. Ο Δήμος Θήρας συναποφάσισε την κατάθεση φακέλου υποψηφιότητας σε συνεργασία με επιστημονική ομάδα που αποτελείται από τους Αναπλ. Καθηγήτρια Π. Νομικού (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Δρ. Χ. Φασσουλά (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Κρήτης), και Καθηγητή Ν. Ζούρο (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Τα πρώτα 100 Μνημεία Γεωλογικής Κληρονομιάς της IUGS θα τιμηθούν σε ειδική εκδήλωση που διοργανώνεται με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 60 ετών από την ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Γεωλογικών Επιστημών σε συνεργασία με την UNESCO κααι το Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων και  θα πραγματοποιηθεί στη Ζουμαία (Ακτή των Βάσκων, περιοχή που ;eχει αναγνωρισθεί ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO) στην Ισπανία στις 25-28 Οκτωβρίου 2022.

Την υποψηφιότητα του Απολιθωμένου δάσους της Λέσβου θα παρουσιάσει ο Καθηγητής Ν. Ζούρος και την υποψηφιότητα της καλδέρας της Σαντορίνης η Αναπλ. Καθηγήτρια Π. Νομικού.

To Aπολιθωμένο Δάσος της Λέσβου

Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου αποτελεί ένα σπάνιο απολιθωμένο δασικό οικοσύστημα που περιλαμβάνει μεγάλες συγκεντρώσεις απολιθωμένων δένδρων και απολιθώματα ζώων τα οποία σκεπάσθηκαν από ηφαιστειακά υλικά και απολιθώθηκαν στη θέση τους πριν από 18 εκατομμύρια χρόνια. Μέσα σε στρώματα ηφαιστειακής στάχτης  αποκαλύπτονται ιστάμενοι και κατακείμενοι απολιθωμένοι κορμοί, κλαδιά, ρίζες, καρποί και φύλλα δένδρων καθώς και απολιθωμένα οστά και δόντια ζώων. Σημαντικές απολιθωματοφόρες περιοχές συναντώνται επίσης στην παράκτια ζώνη αλλά και στη θαλάσσια περιοχή δυτικά της Λέσβου.

Στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους συναντώνται επίσης εντυπωσιακοί ηφαιστειακοί γεώτοποι, που μαρτυρούν την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά το παρελθόν. Με Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ 443/1985) το Απολιθωμένο Δάσος ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου είναι ένα από τα τέσσερα ιδρυτικά μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων το 2000 και του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων το 2004. Είναι ένας μνημείο γεωλογικής κληρονομιάς που χρησιμοποιείται για δεκαετίες από σχολεία για την υλοποίηση δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και  πανεπιστήμια στις επιστήμες της γης, τους γεωκινδύνους και την κλιματική αλλαγή.

H Kαλδέρα της Σαντορίνης

Η καλδέρα της Σαντορίνης, με την καθηλωτική γεωμορφολογία της, τους
μοναδικούς ηφαιστειακούς σχηματισμούς που την απαρτίζουν αλλά και την
εκπληκτική γεωλογική της ιστορία, αποτελεί κομβικό σημείο παγκοσμίως όχι
μόνο τουριστικά αλλά και επιστημονικά, με πλήθος επιστημόνων από Ελληνικά
αλλά και Διεθνή Πανεπιστήμια να υλοποιούν αξιοσημείωτο ερευνητικό έργο
στην περιοχή.

Η ευρύτερη ανάδειξη αλλά και προστασία της, ως αποτέλεσμα της επιτυχούς ένταξης της στις 100 σημαντικότερες θέσεις γεωλογικών μνημείων παγκοσμίως, θα δώσει την ευκαιρία σε πλήθος επισκεπτών αλλά και στους ίδιους τους κατοίκους του νησιού να
εκτιμήσουν το μεγαλείο των διεργασιών του πλανήτη μας σε αυτή την τόσο
σημαντική γωνιά της χώρας μας.

Παρατηρώντας τα αλλεπάλληλα στρώματα λάβας και τέφρας που έχτισαν το νησί στο πέρας του χρόνου αλλά και θαυμάζοντας με δέος τα επιβλητικά πρανή που δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα μίας από τις
βιαιότερες και πιο καθοριστικές ηφαιστειακές εκρήξεις στην ιστορία, ο
απλός άνθρωπος θα καταφέρει να συνδεθεί με τη Γη, να κατανοήσει και να
εκτιμήσει τη δύναμή της, στη Σαντορίνη.

Για τους λόγους αυτούς, η υποψηφιότητα της καλδέρας της Σαντορίνης συμπεριλήφθηκε στα 100 Μνημεία Γεωλογικής Κληρονομιάς.